Co to jest zdolność kredytowa

Zdolność kredytowa to ocena, która wyraża w sposób liczbowy, czy udzielenie kredytu danej osobie lub firmie wiąże się z wysokim ryzykiem.

Czym jest zdolność kredytowa (credit scoring)? Dowiedz się, czy masz szanse na kredyt:

Kapitał, który pozyskujemy w ramach kredytu bankowego, może pomóc nam w sfinansowaniu różnych wydatków – zakup/remont mieszkania lub domu, rozwój firmy czy egzotyczne wakacje to tylko niektóre spośród możliwości. Od czego zależy to, czy bank udzieli kredytu? Podjęcie decyzji poprzedza ocena zdolności kredytowej (ang. credit scoring)? Jak wygląda ten proces? Odpowiedź znajdziesz w naszym tekście.

Ocena zdolności kredytowej (credit scoring) – co to jest?

Ocena kredytowa (credit scoring) to system punktowy, który banki wykorzystują w celu określenia, czy osoba/firma starająca się o środki będzie w stanie spłacić zadłużenie. Weryfikację scoringową przeprowadza się niezależnie od tego, o jakim rodzaju kredytu jest mowa (k. hipoteczny, inwestycyjny, gotówkowy, samochodowy).

Credit scoring to system oceniający, który opiera się o takie informacje na temat danego potencjalnego klienta jak:

• wysokość miesięcznych dochodów – jest to zdecydowanie jeden z najważniejszych parametrów, które bierze się pod uwagę podczas credit scoringu. Osiągane dochody zestawia się z prognozowanymi ratami, jakie miałby płacić klient,
• wykonywany zawód oraz wykształcenie – zasadniczo, zależność w tym przypadku jest dość prosta: im lepsza pozycja zawodowa (rozumie się przez to np. zajmowanie stanowiska menedżerskiego) oraz wykształcenie, tym więcej punktów otrzymuje osoba starająca się o kredyt,
• wiek – wydaje się, że największą szansę na otrzymanie kredytu mają wnioskodawcy w wieku ok. 30-35 lat. Dlaczego? Odpowiedź na pytanie jest bardzo prosta: z jednej strony mają oni w tym wieku zazwyczaj dobrą, stabilną sytuację finansową, z drugiej zaś – są na tyle młodzi, by móc zaciągnąć kredyt z długim okresem spłaty. To ważne, ponieważ banki wymagają, by kredytobiorca był w okresie przewidywanego zakończenia spłaty zobowiązania w wieku produkcyjnym (tzn. nie przebywał na emeryturze),
• rodzaj umowy – ważna jest nie tylko profesja, ale także typ umowy. Generalnie, w ramach credit scoringu nisko ocenia się umowy cywilnoprawne, dobrze zaś umowy zawarte w ramach stosunku pracy (szczególnie, jeśli są one zawarte na czas nieokreślony),
• stan cywilny – lepiej oceniane są osoby przebywające w związku małżeńskim, ponieważ w przypadku utraty dochodów jednego z nich drugi małżonek może pomóc w spłacie kredytu,
• liczbę osób w gospodarstwie domowym – pozostających na utrzymaniu potencjalnego kredytobiorcy,
• okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy oraz w obecnym miejscu pracy – przykładowo, w przypadku kredytów hipotecznych standardem jest wymóg co najmniej 12 miesięcy zatrudnienia w danym miejscu.

Zdolność kredytowa – jak można ją poprawić?

Aby poprawić swój credit scoring, musisz zwracać uwagę przede wszystkim na parametry, które omówiliśmy i krótko opisaliśmy. Jeśli zatem planujesz zaciągnięcie kredytu hipotecznego, poszukaj stabilnej pracy na czas nieokreślony – nawet jeśli jest ona mniej płatna niż zlecenia, które wykonujesz jako freelancer działający w oparciu o krótkoterminowe umowy.

Oprócz tego poprawa credit scoringu jest możliwa dzięki terminowej spłacie kredytów lub pożyczek. W związku z tym należy regularnie i terminowo spłacać swoje zobowiązania finansowe. Co ważne, im więcej spłaconych kredytów lub pożyczek masz na koncie, na tym lepszy wynik credit scoringu możesz liczyć. Jest to bardzo ważna kwestia, ponieważ czasem można spotkać się z opinią, zgodnie z którą to brak jakichkolwiek kredytów na koncie daje najlepszy credit scoring.

Zdolność kredytowa – skąd zbiera się dane?

Przeprowadzanie skutecznej oceny zdolności kredytowej nie byłoby możliwe, gdyby nie duże zbiory danych na temat klientów. Informacje te są gromadzone, a następnie udostępniane bankom m.in. przez takie podmioty jak:

• BIK – Biuro Informacji Kredytowej,
• KRD – Krajowy Rejestr Długów,
• ERIF Biuro Informacji Gospodarczej.

Warto przy tym pamiętać, że w rejestrach znajdują się nie tylko dane negatywne (informacje o nieuregulowanych długach), ale także – co jest równie ważne – zapisy dotyczące zobowiązań terminowo spłacanych przez klientów.

Credit scoring w Polsce ma formę oceny punktowej. Zależność jest bardzo prosta: im wyższy uzyskany wynik, tym większe szanse na uzyskanie kredytu. Przykładowo, w przypadku BIK przyjmuje się, że ocena na poziomie min. 70 pkt (na 100 możliwych) to dobry wynik.

Podczas gdy w Polsce credit scoring opiera się m.in. na wynikach BIK, nieco inaczej wygląda to w Stanach Zjednoczonych, gdzie decydującą rolę odgrywa FICO (ang. Fair Isaac Corporation – również jest to system oceny punktowej, w którym można uzyskać max. 850 pkt, a za dobry uznaje się wynik na poziomie od 670 pkt wzwyż).

Zdolność kredytowa – dlaczego banki ją badają?

Niektórych może dziwić, że zdolność kredytowa jest tak drobiazgowo weryfikowana przez banki. Mogłoby się wydawać, że bankom powinno zależeć na tym, by móc udzielać możliwie jak najwięcej kredytów. Jeśli odmówią one finansowania części klientów, ograniczy to ich zyski… a jak wiadomo, odsetki od kredytów są ważnym źródłem dochodów w sektorze bankowym. Dlaczego zatem bankom tak bardzo zależy na tym, by sprawdzać credit scoring klientów?

Odpowiedź na pytanie jest dość prosta. Jeśli bank udzieli kredytu klientowi o niskich dochodach i złej historii kredytowej, ryzyko, że nie spłaci on zaciągniętego długu, znacznie wzrasta. A teraz wyobraźmy sobie, ze bank na dużą skalę udziela kredytów, nie weryfikując tego, czy klienci mają realne możliwości, by móc spłacać zadłużenie.

Niestety, takie postępowanie może doprowadzić nawet do bankructwa instytucji finansowych. Do podobnej sytuacji doszło w czasie globalnego kryzysu (okres 2007-2009). Po części był on spowodowany działaniami banków ze Stanów Zjednoczonych. Podmioty te udzielały kredytów – w szczególności hipotecznych – niemal wszystkim wnioskodawcom… nawet tym, którzy nie posiadali regularnego dochodu oraz majątku.

To właśnie dlatego – aby uniknąć podobnej sytuacji – banki są obecnie znacznie ostrożniejsze podczas oceniania, czy klienci będą w stanie spłacić kredyt.

Podsumowanie

Credit scoring pomaga bankom w ocenie, jak wysokie ryzyko wiąże się z udzieleniem kredytu danej osobie lub firmie. Jednak Ty – jako klient – nie powinieneś ograniczać się wyłącznie do wyników tej analizy. Przeanalizuj również planowane wydatki (swoje, ale także swojego partnera czy partnerki) czy perspektywy w miejscu zawodowym. Czynniki te mogą zdecydować o Twojej zdolności do spłaty kredytu.